Wikiwijs wordt een lesboek van, voor en door docenten

Bovenstaande voorspelling kopt Trouw op 15 december 2009. 10 jaar later. Het paradepaard van Plasterk groeit uit tot collectief geheugen van het onderwijs. Wikiwijs. Is de journalist die dit artikel een decennium geleden schreef helderziend?

Nee. En oud-minister Ronald Plasterk? Misschien. Het Trouw artikel introduceert in 2009 het initiatief van de toenmalige minister van Onderwijs als volgt (redactie onderwijs, 2009): ‘Wikiwijs erkent de positie van docenten als experts: zij moeten samen gaan bouwen aan hun eigen materiaal.’

Nu is het bijna 2020. Leerlingen uit groep 3 hebben al lang een rol in de eindmusical op hun CV staan. Ze zijn inmiddels veranderd in eindexamenkandidaten van het voortgezet onderwijs. En de brugklassers? Knipper 2 keer met je ogen en ze zijn studenten of ze hebben al baan. En jij? Je kunt al 10 jaar lang de meest waardevolle kennis van je collega’s benutten op Wikiwijs.nl.

In dit artikel kijken we terug op de afgelopen 10 jaar. Vanuit het perspectief van Robert Schuwer. Pionier van vrij toegankelijk lesmateriaal in Nederland. Je leest hoe Wikiwijs heeft gevochten voor de kwaliteit van het onderwijs. Met open leermateriaal als strijdmiddel.

Meneer Digitaal Lesmateriaal

‘De naam Wikiwijs komt van Plasterk zelf, niemand had er ooit van gehoord’, vertelt Robert Schuwer die Lector is bij Fontys waar hij een UNESCO-leerstoel bekleedt sinds 2016. Hij is vanaf het begin betrokken bij Wikiwijs.

Robert werd in de jaren negentig gegrepen door open leermateriaal. Hij omarmde het concept en liet het niet meer los.

Nu is hij de voorvechter van open leermateriaal. Hij verwacht dat leraren steeds meer lesmateriaal zullen zoeken, maken en delen. Zeker nu gepersonaliseerd leren hoog op de onderwijsagenda staat. ‘Je hoort overal de wens om het onderwijs flexibeler te maken. Dat vereist variëteit in lesmateriaal. En dat is er, dankzij Wikiwijs.’

Wat schuilt achter de bezieling van Robert?

Robert vertelt over zijn moeder die niet de kans kreeg een opleiding te volgen. ‘Ze heeft ons altijd gestimuleerd onze talenten te benutten. Als er toen open leermiddelen waren geweest, dan had mijn moeder zich nog verder kunnen ontwikkelen.

‘Mensen zoals zij zijn er nog altijd. In Nederland en zeker in het buitenland. Die kunnen we helpen met open onderwijs.’ Dat is ook de gedachte achter zijn UNESCO-leerstoel: de VN-organisatie wil de ontwikkeling en het gebruik van digitale leermiddelen stimuleren om wereldwijd ieders kansen te vergroten.’

Tegelijkertijd blijft hij realistisch: ‘Wat we met ict ook kunnen bereiken, de individuele docent blijft altijd nodig.’

Beter onderwijs met Wikiwijs 

Terug naar 2009. Het jaar waarin Trouw kopt: ‘Obama wil miljarden voor beter onderwijs’ (ANP, 2009). Het jaar waarin Plasterks toekomstvisie op digitaal lesmateriaal de klaslokalen bereikt. Het jaar waarin Wikiwijs ontstaat.

Via de Open Universiteit raakte Robert in 2009 betrokken bij Wikiwijs. ‘Plasterk wilde docenten in staat stellen hun eigen expertise te benutten en te verdiepen. Het idee was, en is nog, dat je als docent vrijelijk gebruik mag maken van het materiaal van anderen. Je mag er bovendien alles mee doen, je mag het helemaal naar eigen hand zetten. Zo versterk je het eigenaarschap van de docent.’

Toch?

De parlementaire onderzoekscommissie Dijsselbloem had destijds juist de onderwijsvernieuwingen tegen het licht gehouden. Dit resulteerde in harde conclusies: te vaak en te veel had de overheid onderwijsinnovaties van bovenaf opgelegd.

Timing.

‘Plasterk wilde met Wikiwijs de positie van de leraar versterken’, legt Robert uit, ‘maar het werd soms toch gezien als iets van bovenaf. Bovendien merkten we dat de introductie van een platform als Wikiwijs aanlooptijd nodig had. Niet elke docent zat erop te wachten.’

Wikiwijs wordt wijzer

Het platform was ooit een vergaarbak van willekeurig bijeengeraapte documenten. Tegenwoordig vind je er steeds meer kwaliteit gecontroleerd leermateriaal met keurmerken en gebruikersbeoordelingen.

‘We hadden aanvankelijk geen eisen gesteld aan de kwaliteit van het lesmateriaal’, vertelt Robert. ‘Dat hebben we verkeerd ingeschat. Veel materiaal voldeed niet, dat heeft zich tegen ons gekeerd. Al ontstond ook een omgekeerde beweging. Docenten verzochten ons om handvatten waarmee ze de kwaliteit konden beoordelen. We hebben daarom binnen Wikiwijs een kwaliteitsmodel ontwikkeld met de minimale eisen die je aan goed leermateriaal moet stellen.’

Wikiwijs is volwassen

Het 10-jarig jubileum. Van een valse start naar een platform met 50.000 kwalitatief hoogwaardige publicaties. Tijd voor feest. Ruimte voor zelfreflectie. Draagt Wikiwijs bij aan de kwaliteit van het onderwijs?

Bij Wikiwijs staan wij volledig in dienst van de helden die investeren in de toekomst van een nieuwe generatie. Het zijn de leraren die zich dagelijks inzetten voor beter onderwijs. ‘Open leermateriaal versterkt de positie van de docent’, stelt Robert. ‘Klassikaal lesgeven is een effectieve manier van kennisoverdracht, maar je bereikt niet iedereen. Met ict kun je onderwijs persoonlijker maken. Je kunt beter inspelen op de behoeften en vragen van individuele leerlingen. Daarvoor heb je een grote variëteit aan lesmateriaal nodig. Die is er nu, kijk maar op Wikiwijs.nl.’

Het schooljaar 2019-2020. Jubileumjaar van Wikiwijs. De komende maanden laten we je zien hoe je Wikiwijs optimaal inzet voor jouw lessen. Je ontdekt hoe je met collega’s in de Wikiwijs community kwalitatief hoogwaardig leermateriaal ontwikkelt. Op de hoogte blijven van nieuws, tips en trucs? Meld je aan voor de nieuwsbrief en volg Wikiwijs op Twitter.

 

Bronnenlijst