Het design van digitaal lesmateriaal

Elke leraar is in staat digitaal lesmateriaal te ontwerpen. Ja, jij ook. Maar kan elke ontwerper digitaal lesmateriaal maken? Juist. Alleen jij hebt de didactische vaardigheden die nodig zijn om lessen te maken waar leerlingen wijzer van worden. Het design gaat min of meer vanzelf. Tenminste, als je te werk gaat volgens de filosofie van gerenommeerd industrieel ontwerper Dieter Rams.

In dit artikel delen we 10 tips waarmee je het ontwerp van jouw digitaal lesmateriaal functioneel en aantrekkelijk maakt.

Duitse degelijkheid

Goed ontwerp is bruikbaar, functioneel en het levert een product op dat het doel van de gebruiker dient op een efficiënte manier. We passen de filosofie van Duitse meubelmaker, architect en industrieel vormgever Dieter Rams toe op het ontwerp van digitaal lesmateriaal.

Dieter Rams vindt dat ontwerpers een sociale verantwoordelijkheid hebben. Hij vraagt zich af wat zijn ontwerp bij de medemens losmaakt. Roept het ontwerp de gewenste emotie op? Dieter benadert zijn vak vanuit een ethisch perspectief.

Hij beschouwt productontwerp op een holistische wijze. Het gaat om de totale configuratie van een product. De vorm, de kleur, het materiaal en de constructie.

In december 1976 vertelde Dieter Rams in een betoog waarom hij goed ontwerp zo belangrijk vindt. Wil je meer weten of zijn filosofie? Lees de speech terug die hij in New York gaf.

10 principes voor goed ontwerp

In de jaren 80 legde Dieter zijn grondgedachte vast in de Ten Principles for Good Design. Deze principes vertalen we naar de onderstaande tips voor het ontwerp van jouw digitale lessen op Wikiwijs.

 

1. Een goede les is innovatief

Dieter stelt dat innovatie onderdeel is van een goed ontwerp. Niet als doel op zich, maar ten dienste van verbeterde bruikbaarheid en functionaliteit. Op Wikiwijs kun je een basisontwerp maken met de editor. Wil je innoveren en een arrangement verder verrijken? Benut de kracht van web-based applicaties zoals Mentimeter of Kahoot.

 

2. Een goede les is bruikbaar

Wanneer is een les bruikbaar? Bedenk eerst een concreet leerdoel dat je aan het begin van de les deelt met je leerlingen, zodat het duidelijk is waar jullie mee aan de slag gaan.

Staat het ontwerp van je arrangement in dienst van het doel dat je in gedachten hebt? Een goede les benadrukt de bruikbaarheid ervan en laat alle mogelijke afleiding achterwege. Zo houd je de aandacht van leerlingen beter vast.

Op het blog van Boom beroepsonderwijs schrijft Jan Westenbroek over multimediagebruik in lesmateriaal. Hij adviseert om je alleen te beperken tot relevante informatie.

Hoe? Zorg dat afbeeldingen, video’s en geluidsfragmenten functioneel zijn. Elk element van het ontwerp is nuttig en staat in dienst van het doel dat je wilt bereiken.

In een artikel op Leraar24 staan 4 type afbeeldingen genoemd die leerlingen het beste helpen om leermateriaal te begrijpen, en dus nuttig zijn.

Twijfel je of een foto, video of geluidsfragment bijdraagt aan het doel van je les? Laat het achterwege.

 

3. Een goede les is esthetisch

Een esthetisch ontwerp is smaakvol, verfijnd en elegant, maar vooral bruikbaar. Het uiterlijk geeft vorm aan de functionaliteit.

Pracht en praal, tierelantijnen en bonte kleuren zijn overbodig. Hoe ontwerp je een esthetisch arrangement? Gebruik bijvoorbeeld een duidelijk en leesbaar lettertype in plaats van krullerige letters. En kies voor toegankelijke kleurcontrasten, zodat de tekst en de knoppen leesbaar blijven.

In de Wikiwijs handleiding lees je hoe je onder andere de volgende elementen aanpast:

  • lettergrootte
  • lettertype
  • kleur inhoud
  • kleur titel en kop
  • kleur menu
  • navigatieknoppen
  • header afbeelding

 

4. Een goede les is begrijpelijk

Hoe toegankelijker je de inhoud presenteert, hoe beter.

Logisch.

De structuur en lay-out van een arrangement zijn essentieel voor een begrijpelijk geheel. Met koppen en tussenkoppen die de inhoud aankondigen creëer je overzicht en onderscheid je hoofdzaken van bijzaken. Een heldere structuur begeleidt de leerling en laat de les zichzelf uitleggen.

De entertoets is je geheime wapen. Met witregels geef je de tekst ruimte en is de leerling beter in staat het arrangement te scannen.

Of de inhoud van je arrangement begrijpelijk is, dat hangt af van je doelgroep. In deze blogpost van Boom beroepsonderwijs geeft Jan Westenbroek 6 tips om lesmateriaal aan te passen aan het niveau van de leerling. Tekst- en ontwerp gerelateerde aspecten komen hier aan bod.

Bij interactieve vragen is het mogelijk om uitleg te geven wanneer de leerling een juist of onjuist antwoord geeft. Je kunt hier gebruik van maken, zodat de leerling begrijpt waarom zijn antwoord goed of fout is.

 

5. Een goede les is ingetogen

Dieter Rams legt het 5e principe als volgt uit. Het ontwerp van een product moet neutraal en ingetogen zijn, zodat ruimte overblijft voor zelfstandige zelfexpressie van de gebruiker.

In een arrangement wil je niet schreeuwen om aandacht met multimediagebruik. Je kunt beter de lesstof subtiel tot leven brengen met beeld, audio en video.

Een les is een middel tot een doel. Als leerlingen een les zelfstandig gebruiken en zelf hun leerdoelen halen, dan is de missie geslaagd.

Een les met een ontwerp dat alle aandacht opeist, kost je leerlingen onnodig veel energie. De vorm leidt af en de boodschap verdwijnt in de ruis. Een ingetogen les geeft juist ruimte voor initiatief en zelfexpressie van de leerling.

 

6. Een goede les is eerlijk

Wat hebben je collega’s en hun leerlingen aan jouw arrangement? Doe een belofte en maak het waar. Niets meer. Niets minder.

 

7. Een goede les is tijdloos

Wil je voor elk nieuw arrangement een solide ontwerp tot je beschikking hebben? Steek eenmalig energie in een tijdloze en universele opmaak van je Wikiwijs arrangement en sla het resultaat op als sjabloon.

 

8. Een goede les is doordacht tot in het kleinste detail

Een les die is verzorgd tot in de puntjes, komt georganiseerd en rustig over. Ook is het een vorm van respect naar de gebruiker. In het ontwerpproces laat je niets aan het toeval over. Niets is willekeurig.

De kleur van de titel, koppen, tekst en het menu. De header. De structuur en navigatie door het arrangement.

Het geheel is zorgvuldig en accuraat ontworpen.

Heb je in jouw lessen aandacht besteed aan ieder detail en dit consistent doorgevoerd in elk element? Volg het stappenplan in de handleiding van Wikiwijs Maken van begin tot eind en denk aan alles.

 

9. Een goede les is milieuvriendelijk

In het 9e principe stelt Dieter Rams dat goed design gelijk staat aan milieuvriendelijk design. Hoe vertaal je dit naar arrangementen in Wikiwijs?

Digitaal lesmateriaal is minder belastend voor het milieu dan gedrukt leermateriaal. Tenminste, als je bewust omgaat met de printer op school.

Bovendien kun je lesmateriaal in Wikiwijs recyclen. Hoe? Filter op sterren via Wikiwijs Zoeken en selecteer een kwalitatieve les. Kopieer het arrangement naar je eigen Wikiwijs omgeving en wijzig de les naar jouw smaak.

 

10. Een goede les richt zich op de essentie

Minder is meer. Wat kunnen we daar nog aan toevoegen?

Wil je de bovenstaande tips toepassen? Log in bij Wikiwijs Maken of maak een account aan en ga aan de slag.

 

Multimedia in digitaal lesmateriaal

In een eerder artikel schreven we over auteursrecht en multimediagebruik in digitaal lesmateriaal. Hieronder herhalen we de websites waar je foto’s, video’s en geluidsfragmenten vindt om je woorden kracht bij te zetten:

Geïnteresseerd in meer tips, trucs en nieuws over digitaal lesmateriaal? Meld je aan voor de nieuwsbrief en volg Wikiwijs op Twitter en LinkedIn.